ΠΑΣΧΑ ΤΟΥ 1939
ΓΕΩΡΓΟΥΤΣΑΤΕΣ : Από τον καιρό των Ιταλών.
Του Βασίλη Ηλ.Καραγγιούζη (9ος/2003)
n 7 Απριλίου 1939.Μεγάλη Παρασκευή.Βγαίνουν οι Ιταλοί στο Δυρράχειο.Από το χωριό μας φεύγουν όλες οι υπηρεσίες: της αστυνομίας,του ταχυδρομίου,της κομούνας,όπου εργάστηκα βοηθός γραμματέα και εκεί ήταν όλα τα χαρτιά της Πάνω Δρόπολης (άδειες,γάμων,κηδείες,γεννήσεις,εκλογή στρατευσήμων κ.λ.π.).
Από τα σύνορα ,όπως και από το χωριό μας,έφυγαν όλοι οι στρατιώτες.Ο κόσμος ,για τρείς ημέρες Παρασκευή ,Σάββατο και Κυριακή(Πάσχα)πρωϊ, άρχισε να λεηλατή τις κρατικές αποθήκες και τα γραφεία που στεγάζονταν στις ιδιοκτησίες Ηλ.Καραγγιούζη, Φώτου Γιωβάννη, Ντίνη Σιαρμπέτη, Μιχ. Ντέρου.
Τα ιταλικά τάνκς αποβιβάζονται στο Δυρράχειο
Ο πατέρας μου διαπληκτίστηκε με την αστυνομία γιατί πήρε τις γρέντες που κρατούσαν την κληματαριά του μαγαζιού του,το οποίο το νοίκιαζε η αστυνομία.Ο αστυνόμος του έλεγε πώς οι γρέντες είχαν κατασχεθεί από κουριώτες και μουζινιώτες και ο πατέρας μου υποστήριζε ,ότι τις παίρνει γιατί έχουν έξη μήνες να πληρώσουν ενοίκιο,και με νεύρα ο αστυνόμος του λέει «πήγαινε να τα βρής με το κράτος»!!! Πέρασα από εκεί και εγώ ,και ο ίδιος ο αστυνόμος μου λέει,αυτό κι’ αυτό συνέβη με τον πατέρα σου.Του απαντώ: ‘’δεν έχει δίκιο;’’και μου λέει:’’και εσύ τέτοιος είσαι;’’!!!
Έρχετε η Κυριακή του Πάσχα .Οι χωριανοί είχαμε μαζευτεί στην Εκκλησία για την δεύτερη Ανάσταση,και μετά άρχισε το φαγοπότι και το γλέντι.Κατά το μεσημέρι να…… έρχονται από το Αργυρόκαστρο τρείς αστυνόμοι με όπλα και δυό τρείς Ιταλοί της κομούνας.Το γλέντι διακόπηκε ο κόσμος πάγωσε.Φωνάζουν τον Κώτσιο Παπά-Τζάρτζαλο(άνδρα της θείας μου Λένης),που ήταν πρόεδρος και δημογέροντες.Τους λένε θέλουμε να μας δώσετε τους Ηλία,Χρήστο και Βασίλη Καραγκιούζη,τον Ντίνη Σιαρμπέτη,Μιχάλη Ντέρο,μπάρμπα Φώτο Γιωβάννη και Βασίλη Βάτσιο.Θα τους πάρουμε κάτω στα χάνια να τους ρωτήσουμε μερικά πράγματα.Αυτοί δεν τους είπαν γιατί δεν τους ρωτάτε εδώ; παρά μας ειδοποίησαν να τους ακολουθήσουμε.
Τελικά μας πήραν για τα χάνια.Το γλέντι διαλύθηκε και οι χωριανοί ακολουθούσαν από πίσω.Όταν φθάσαμε στην ‘’κούλα’’κάποιος είπε ‘’τον Χρήστο Καραγγιούζη γιατί τον παίρνετε;Ο άνθρωπος μόλις ήρθε από την Αυστραλία’’.Το επιβεβαίωσαν και τον άφησαν.Πήραν εμάς τους υπόλοιπους και μας πήγαν στο χάνι του Γιωβάννη(σημ.μπροστά από το ιατρικό κέντρο) όπου είχε αυλή ανοιχτή.Οι χωριανοί μαζεύτηκαν στην ‘’γκορτσιά του Μηλιώνη’’- πάνω από την μάντρα του Νάση Ντέτσικα….και σαν ο Νέρων που κοίταζε την Ρώμη όταν έβαλε φωτιά,το ίδιο και οι χωριανοί (ανύμποροι και φοβισμένοι)κοίταζαν εμάς που μας πελέκισαν στο ξύλο…Άρχισαν και κτυπούσαν (οι Αλβανοί) με τα όπλα όπου ν’άταν,κεφάλι,κορμί…Λέγει τότε ο Ντέρος ‘’φωνάξτε,κλάψτε γιατί έχουν σκοπό να μας χώσουν στο υπόγειο για να μην βλέπουν οι χωριανοί από πάνω’’.Άρχισαν να φωνάζουν ,να κλαίνε…. Εμένα, παιδί 17 χρονών , μου φάνηκε παράξενο και αστείο να βλέπω άνδρες να κλαίνε και γέλασα… Τότε ένας αστυνόμος με έσπρωξε στον στάβλο των αλόγων κι’εκεί άρχισε να με χτυπάει με το μπροστινό του όπλου στους γοφούς και τα πλευρά.Το σκέφτομαι και απορώ πώς δεν αισθάνθηκα πόνο.Μόνο όταν μας άφησαν έπρεπε να βάλλω 35 αβδέλλες για να τραβήξουν το μαυρισμένο αίμα!
Μετά τις φωνές των ανδρών,φοβήθηκαν μην ξεσηκωθούν οι χωριανοί και μας πηγαίνουν στο καραγγιουζάτικο το κτήριο(σημ. ψησταριά Στ.Γιωβάννη) , που το είχε η αστυνομία.Εκεί κάθησαν ένας ‘’σκύλος’’από την μια μεριά της πόρτας της αποθήκης ,ο άλλος από την άλλη μεριά και ο τρίτος μας έσπρωχνε έναν –έναν μέσα…και οι δυό πάλι μας χτυπούσαν με τα όπλα .Οι Ιταλοί κοιτούσαν αμίλητοι.Αυτή η δουλειά εξακολουθούσε ως που άκουσα έναν από τους…’’σκύλους’’ να λέει στους άλλους:’’ας τους πάμε στον μέγα λάκκο (Σιαράτες)να τους αποτελειώσουμε και να φύγουμε πρίν κατέβουν οι χωριανοί’’.Ήμουν κοντά και τους άκουσα γυρνάω και λέω στον πατέρα μου:’’ξέρεις που θα μας πάνε τώρα;Θα μας πάνε στον μέγα λάκκο να μας τελείωσουν’’.Τότε ο πατέρας μου με λίγα Ισπανικά που ήξερε λέγει στους Ιταλούς:’’εσείς είστε Χριστιανοί,εμείςΧριστιανοί,αυτοί είναι Μουσουλμάνοι,τι τους κοιτάζετε;’’.Τότε ένας από τους Ιταλούς φιλοτιμήθηκε και τους λέει:’’BASTA’’(αρκετά)!!κι’αυτό ήταν .Κάθισαν στις καρέκλες και είχαν την αναίδεια να ζητήσουν να τους φτιάξουμε καφέ….
Την ώρα αυτή άρχισαν να φαίνονται από τον δημόσιο δρόμο της Μουζίνας τα πρώτα Ιταλικά αυτοκίνητα και τανκ,που είχαν βγει στους Αγ.Σαράντα. Οι Ιταλοί βλέποντας τον κόσμο μαζεμένο, νόμισαν πως ήταν κάποια αντίσταση εναντίον τους.Ευτυχώς βρίσκονταν εκεί κάποιος Βουλιαρατινός που ήξερε Ιταλικά και τους εξήγησε την κατάσταση.Ο ανώτερος αξιωματικός τους, λέει τότε στους Αλβανούς και τους Ιταλούς που τους συνόδευαν:’’Δεν ήρθαμε να διαλύσουμε την Αλβανία.Αφήστε τους ανθρώπους και σε λίγες μέρες να τους φωνάξετε στο δικαστήριο’’.
Μας άφησαν και βρίσκομαι σήμερα και γράφω παρ’ όλους τους πόνους που έχω.
«Βασίλης Καραγγιούζης» 9ος/2003.
«Αποβίβαση των Ιταλικών στρατευμάτων στους Αγ.Σαράντα»
(Ιταλικό καρτ ποστάλ)
ΔΡΟΠΟΛΙΤΙΚΑ και ΓΕΩΡΓΟΥΤΣΑΤΙΝΑ
Από τον καιρό των Ιταλών…
1. « ……. Μια Ιταλική εταιρεία ανέλαβε την κατασκευή του αυτοκινητόδρομου από Αργυρόκαστρο και Αγ.Σαράντα μέχρι τα σύνορα.Από το Γεωργουτσάτι και ως την γέφυρα του Ξεριά έφτιαχναν ένα πλατύ και ευθύγραμμο οδόστρωμα – λαμπ’αδα το έλεγε ο κόσμος – ,ασφάλτωναν,κατασκεύαζαν γέφυρες.Είχαν βρεί δουλειά πολλοί νέοι από τα γύρω χωριά.Άρχισε να παίρνει τιμή το καλαμπόκι,το σιτάρι και κυρίως το κρασί.Οι Ιταλοί έπιναν αρκετό κρασί…….….. Οι άνθρωποι χόρτασαν ψωμί καθάριο και μακαρόνια.Οι Ιταλοί έφεραν ότι εμπόρευμα έλειπε στην Αλβανία μέχρι και πόρνες,πού σκαντάλισαν το Αργυρόκαστρο.Καί δεν φτάνει που οι άνθρωποι χόρτασαν ψωμί,μερικοί ντύθηκαν και φασίστες,αλβανικά τους μιλούσες στο Αργυρόκαστρο,ιταλικά σου απαντούσαν. Ψιθυρίζονταν ότι οι Ιταλοί προετοίμαζαν πόλεμο κατά της Ελλάδας.Αυτός ήταν και ο λόγος πού κατασκεύαζαν δρόμους και γέφυρες.Κοντά στα σύνορα μαζεύτηκε στρατός………… και από την Ελλάδα γίνονταν προετοιμασίες για πόλεμο.Υπήρχε κινητοποίηση του στρατού…..». Τηλέμαχος Κώτσιας «Στην απέναντι όχθη».
Εννοεί τον οίκο ανοχής πού είχαν κάνει οι Ιταλοί το 1939 στα χάνια (απέναντι από τον Αγ.Νικόλαο), όπου οι «μαντάμες» εξυπηρετούσαν τις ανάγκες των Ιταλών στρατιωτών.
3. Όσα δεν έσβησε ο χρόνος.
Αριστερά: Στο μπαλκόνι του καταστήματος Βασίλη (Σίλη) Λίτση. Από την Ιταλοκρατία ,επετειακά γραφήματα για τον βασιλιά και τον Μουσολίνι.
Δεξιά: Ότι απέμεινε από την επιγραφή στο κτήριο του διοικητού.Παραπλεύρως εργοστασίου αδελφών Λώλη.